ლიკა ბახტურიძისა და ვიქტორ სირელსონის ქართულ–ამერიკული ოჯახი, ამერიკაში მცხოვრები ქართული დიასპორისათვის კარგად არის ცნობილი. მათ საქართველოშიც იცნობენ, მაგრამ არა იმდენად, რამდენადაც ამას მათ მიერ გაკეთებული ქართული საქმე იმსახურებს.

მრავალსაუკუნოვანი ქართული ფოლკლორის მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის კუთვნილებად გახდომის პროცესში, სხვებთან ერთად, ეროვნებით ამერიკელმა, ქართული ფოლკლორის უდიდესმა მოყვარულმა და მოამაგემ, ბატონმა ვიქტორ სირელსონმაც შეიტანა თავისი წვლილი.

მათ ინტერვიუსათვის სტუდიაში მივაკითხე, თუმცა ხანგრძლივი საუბარი მხოლოდ ქალბატონ ლიკასთან გახდა შესაძლებელი, ბატონმა ვიქტორმა კი, ძალიან დატვირთული სამუშაო გრაფიკის გამო ჩვენთან დარჩენა ვერ შეძლო.

ქალბატონი ლიკა ბახტურიძე ამერიკაში 16 წლის წინ ჩამოვიდა. ამბობს, რომ მისი ამერიკული ცხოვრება უფრო გვიან დაიწყო და დიდი ხანი ცხოვრობდა იმ ხედვით, როგორც საქართველოში.

-სამუშაოდ ჩამოვედი როგორც ყველა, მიზეზი კი ის იყო, რომ ოჯახში გაგვიჭირდა. სულ რაღაც ოთხი თვე ვიმუშავე და ამის
შემდეგ შევქმენი ოჯახი ვიქტორთან. ამ დროისათვის ვიქტორს უკვე ჰქონდა სტუდია - dancing crane studiom, რომელიც 1996 წელს თავად ჩამოაყალიბა. სტუდია ქართულ ცეკვებს დგამდა და
მხოლოდ ერთი მომღერალი ჰყავდათ, რადგანაც იმ დროისათვის ქართველის პოვნა არ იყო ისე ადვილი, როგორც ახლაა. მოკლედ, სტუდიამ ქართული ცეკვით დაიწყო და შემდეგ სტრუქტურულად ჩამოყალიბდა, როგორც ქართული კულტურის ცენტრი.

დასაწყისში ძირითადი მოცეკვავეები ამერიკელები იყვნენ. ჰყავდათ ერთი ქართველი მოცეკვავე, რომელიც ქორეოგრაფი იყო და ამ ამერიკელებს ქართულ ცეკვებს ასწავლიდა. მახსოვს, პირველი კონცერტი რომ ჩატარდა, 16-17 მოცეკვავე იყო, მათ არ ჰქონდათ ცეკვის კოსტიუმები, საქართველოდან ჩამოტანა ვერ მოესწრო და
შავი გრძელი ქვედაბოლოებით და მაისურებით იცეკვეს ამერიკელებმა ქართულად, თუმცა მიუხედავად ამისა, კონცერტი მაინც ძალიან კარგი გამოვიდა.

რადგანაც ძირითადი მაყურებელი ამერიკელები იყვნენ, სტუდიის მიზანს წარმოადგენდა, მათთვის ქართული ხელოვნება გაეცნო. დღეისათვის კი, ნიუ–იორკის ქართული
კულტურის ცენტრში რამდენიმე სექციაა გახსნილი - დიდებისთვის და პატარებისთვის. დიდებთან ვაჟთა ვოკალური ჯგუფი, ქალთა ტრიო და ნიუ–იორკის ქართული თეატრი გვაქვს. პატარებთან კი, - ქართული ცეკვა, ბალეტი, ქართული ენა–ლიტერატურა, ისტორია, ჭადრაკი, მოკლემეტრაჟიანი ფილმების ჯგუფი, ასევე საბავშვო ტელევიზია, მუსიკალური სკოლა და ფერწერის ჯგუფი გვაქვს. ამჟამად მიუზიკლს ვდგამთ, მუშაობა დაწყებულია, პრემიერა კი ივნისში გვექნება.

მიუზიკლს იმისათვის ვაკეთებთ, რომ გადასახადები
დავფაროთ, ანუ ამით სტუდიას ვეხმარებით. ბავშვების მშობლები კი გვეხმარებიან როგორც საჭიროა, მაგრამ მაინც არაა იმდენი
შემოსავალი, რომ გადასახადებს ეყოს და ვიმედოვნებთ, რომ ამაში მიუზიკლი დაგვეხმარება. რასაც ვაკეთებთ, დიდი დამსახურება სწორედ მშობლებზე მოდის. ისინი ცდილობენ, რომ შვილები ფესვებს არ მოწყვიტონ.
ეპიზოდს მოგიყვებით მიუზიკლიდან, რომელშიც ბავშვები ინგლისურად მღერიან, მაგრამ ქართულად ლაპარაკობენ და ეს იმიტომ, რომ არ გვაქვს ის თანხა, რომელსაც კომპოზიტორს გადავუხდით, რათა საჭირო სიმღერა დაგვიწეროს. ამიტომ მე დავწერე სცენარი და მუსიკები კი, დისნეი–ლენდის მულტფილმებიდან გამოვიყენე. მთელი სიუჟეტი სიზმარია - ბავშვები მიდიან და დაინახავენ თეთრ ჩოხაში გამოწყობილ კაცს, ერთი ეკითხება - თქვენ ქართველი ხართო?
დიახო -კაცი პასუხობს და როგორ მიხვდიო? ბავშვი პასუხობს - ასეთი ჩოხა მამაჩემს კედელზე უკიდია, იშვიათად იცვამს, მაგრამ ყოველდღე წმენდსო... კაცი ეუბნება, კი შვილო, ეს სამშობლოს მონატრებამ იცისო და თქვენ კი,ქართულად უნდა ილაპარაკოთ და ქართულად უნდა იმღეროთო. რა დააშავა ჩვენმა სამშობლომ, რომ დავუკარგოთ ის სითბო, რომელიც ჩვენგან უნდა მიეღო მასო... შემდეგ ეკითხება - ბავშვებო, აბა მითხარით თქვენ სადაურები ხართო? ჩვენი მშობლები ქართველები არიან, ჩვენ კი ამერიკელებიო - პასუხობენ ბავშვები. ეს, როგორ იქნება, შვილო? თუ თქვენი მშობლები ქართველები არიან, თქვენც ქართველები
ყოფილხართო...

სწორედ ესაა ჩვენი ქართული კულტურის ცენტრის საქმიანობის მიზანი, რომ ქართველობა ბუნებრივად გაჩნდეს აქაურ ბავშვებში. მერე რა, რომ აქ დაიბადნენ? მშობლებს ხომ უნდათ, რომ ქართულად გაზარდონ და ჩვენც ჩვენი წვლილი შეგვაქვს ამაში ხელოვნების
საშუალებით.
-- გეთანხმებით, თქვენი საქმე ნამდვილად მამულიშვილურია და ეს გასაგებიცაა, თქვენ ქართველი ბრძანდებით, მაგრამ რატომ დაინტერესდა ქართული კულტურით თქვენი მეუღლე რომელიც თქვენს გაცნობამდე ცდილობდა ქართული კულტურის პოპულარიზაციას?

-როგორი გითხარით ვიქტორმა ჩემამდე ჩამოაყალიბა კომპანია. მინდა ხაზი გავუსვა იმას, რომ ეს ყველაფერი ბიზნესი არ არის. ჩვენი ორგანიზაცია საქველმოქმედოა. დაარსებიდან დღემდე არც ერთი თვე არ ყოფილა, რომ ვიქტორს პირადი თანხა არ დაედო გადასახადებისთვის.

ვიქტორს განსაკუთრებით ქართული ჩოხა უყვარს, ჩოხის ხათრით ცეკვავდა, ეხლა მღერის. ადრე, როცა ქართველების ნაკლებობას განვიცდიდით, კონცერტი ვიქტორის გამოსვლით იწყებოდა და ყოველთვის ჩოხა ეცვა. გამოდიოდა სცენაზე და მაყურებელს საქართველოს შესახებ უყვებოდა. კონცერტის შემდეგ მაყურებელი უსვამდა შეკითხვებს, ჩვენი ქვეყნის შესახებ ყველაფერი აინტერესებდათ. ბევრჯერ მინახავს ატირებული მაყურებელიც. უამრავი წერილი მოგვდიოდა მათგან მადლობის, რომ გაგვაცანით და გვაზიარეთ ასეთ მშვენიერ ხელოვნებასო. ვიქტორი თვითონ არის ხელოვანი, თუმცა პროფესიით მათემატიკოსია, შემდეგ
დამატებით ისწავლა ხალხური შემოქმედება და იმდენად შეიყვარა, რომ სურვილი გაუჩნდა ის სხვა ამერიკელებისათვისაც გაეზიარებინა. განსაკუთრებულად მინდა აღვნიშნო, რომ ჩემს გარშემო ვინც არიან ამერიკელი მეგობრები, თუ ჩემი მეუღლის ოჯახის მეგობრები,- ძალიან დიდ პატივს სცემენ ჩვენს ხელოვნებას, ჩვენს ტრადიციებს. უფრო მეტიც - თვითონ დაიმკვიდრეს ტრადიციად სადღეგრძელოები თავიანთ ოჯახებში, როცა სტუმრები ჰყავთ და თან უხსნიან მათ, რომ საქართველოში ასეა. მოსწონთ სადღეგრძელოები და მასზე აგებული დიალოგები.

-კიდევ რა არის ისეთი, რაც თქვენს მეუღლეს განსაკუთრებით მოსწონს ჩვენში?

-უყვარს ჩვენი ოჯახური ურთიერთობები. ერთად რომ
ვცხოვრობთ ბებია–ბაბუა, დედ–მამა, შვილები, მოსწონს ჩვენი მეგობრული ურთიერთობები, მეზობლობა და ისევ და ისევ ხალხური შემოქმედება. ყოველთვის ამბობს - ერთ სიმღერაში რამხელა გრძნობაა ჩადებული, დღემდე შენახული, გადმოცემული და
მოტანილიო.
- ასეთ ქართულ საქმეს აკეთებს და ბუნებრივია ენითაც დაინტერესდებოდა...

-რა თქმა უნდა აინტერესებს და დღემდე სწავლობს. კაბინეტში აქვს უამრავი ფურცელი, სადაც ბევრი ქართული სიტყვა უწერია. რომელი სიტყვაც იცის, იმას აუცილებლად გამოიყენებს ურთიერთობაში და ეს ძალიან ახარებს.
-საქართველოს ოფიციალური სტრუქტურები თუ დაინტერესებულან თქვენით?

-დიახ, დაინტერესდნენ. წელს პირველად იყო შემთხვევა, რომ დიასპორის მინისტრმა ცეკვის ფორმები გადმოგვცა. 19 წელია ვარსებობთ და ეს პირველი შემთხვევა იყო. ძალიან დიდი მადლობა
მათ ამისათვის.

- მხოლოდ ნიუ-იორკში მოღვაწეობთ თუ სხვა შტატებშიც გადიხართ?

-ორჯერ მიგვიწვიეს სხვა შტატში, სადაც ქართული სადილების საღამო მოეწყო, ვიყავით ვაშინგტონის
შტატში. ბევრი კონცერტი გვქონდა ნიუ–ჯერსში, აქაც ნიუ–იორკში. ქართული სპექტაკლი - ,,სარკე“ გავიტანეთ კანადაში, რომელიც რამაზ ზურაბაშვილმა დადგა, პიესა კი მე დავწერე. ახლა ვფიქრობთ კანადაში ნოდარ დუმბაძის - ,,თეთრი ბაირაღები’’ გავიტანოთ, რომელიც ხათუნა იოსელიანმა დადგა.
გარდა ამისა, გვაქვს მოლაპარაკება იტალიასთან. ჩვენი
დიდი ოცნებაა, რომ საქართველოშიც ჩავიდეთ. პრეტენზია, რომ მაგრები ვართ, სულაც არა გვაქვს, უბრალოდ გვინდა ჩვენს ხალხს ჩვენი ემიგრანტული თეატრის ნამუშევარი გავუზიაროთ და
დავანახოთ, რომ ეს ყველაფერი, თეატრის საშუალებით გამოხატული ჩვენი მონატრებაა...
-როგორც წესი, ხელოვნებას ან მის რომელიმე სფეროს ყოველთვის ვიღაც ეხმარება, თქვენ?

-არასოდეს მსგავსი არ ყოფილა. ყოველთვის იყო ვიქტორი და ეხლა მეც ვეხმარები, მას შემდეგ რაც ჩემი პირადი ბიზნესი გამიჩნდა. დიზაინერი ვარ, სამკაულებს ვაკეთებ. მაქვს გამოფენა-გაყიდვები. ბევრ შტატში მქონდა გამოფენები, აქაც ბრუკლინში. თუმცა
ვიტყოდი, რომ მე და ვიქტორი მარტო არა ვართ. ჩვენს გვერდით არიან ქართველი პროფესიონალები, მშობლები და ყველანი ერთად ვაკეთებთ ქართულ საქმეს.

-ყველაზე მეტ ემოციას რა აღძრავს თქვენში და რა იყო თქვენს ამერიკულ ცხოვრებაში ყველაზე შთამბეჭდავი?

- ჩემს ემოციაზე ყოველთვის მოქმედებს, როცა ვხედავ პატარა ბავშვს, რომელიც ქართულად ცეკვავს ან მღერის. შთამბეჭდავი? გეტყვით,-მილენიუმის თეატრში ვაკეთებდით კონცერტებს თეატრალური შოუს ფორმით. პირველი, რაც გავაკეთეთ მას ერქვა - ,,ფანჯრიდან დანახული გაზაფხული“. მეორე შოუს ერქვა - ,,ხორუმი ქართული ცეკვაა“. მახსოვს - ,,ფანჯრიდან დანახული გაზაფხული“- ში იყო ასეთი მონოლოგი, ცუცა კაპანაძე თამაშობდა მოხუც ემიგრანტს, რომელიც დიდი ხნის განმავლობაში არ იყო ნამყოფი საქართველოში და ამბობდა, რომ ,,დრო გადის, გვინდა წასვლა, მაგრამ ვერ მივდივართ და ასე დავდივართ საკუთარ თავთან დადებული საიდუმლო შეთანხმებით ,,მე დავბრუნდები”. ამის შემდეგ იყო სცენა, სადაც შემოდიოდნენ მსახიობები და ყველანი ტელეფონით ლაპარაკობდნენ - დედა როგორა ხარ, მამა როგორა ხარ, შვილო როგორა ხარ–ო, ანუ საქართველოში ლაპარაკობდნენ... ჩემზე, როგორც ქართველზე ამან ძალიან იმოქმედა. ასევე იმოქმედა მაყურებელზეც, იმდენად საერთო იყო ჩემთვისაც და მაყურებლისათვისაც... ანუ, შთამბეჭდავი აღმოჩნდა ჩემთვის ერთად დგომის განცდა... ჩემთვის ყოველთვის მნიშვნელოვანია, როცა ქართველები ერთად ვართ, როცა ერთად ხდება რაღაც...
-სამომავლოდ როგორი გეგმები გაქვთ?

-უნდა დავდგა სპექტაკლი- ,,ექვსი შინაბერა და ერთი მამაკაცი“. თანამედროვე მიტუას ვაკეთებ.

-და ეს თანამედროვე მიტუა საქართველოშია თუ ამერიკაში?

-საქართველოში, კაცოო. დღეს რომ კახეთში ჩავიდეთ, როგორ მიტუასაც ვნახავთ, ზუსტად ისეთი იქნება. კიდევ, წიგნზე დავიწყე მუშაობა. ჯერ ქართულად დაიბეჭდება, შემდეგ ინგლისურადაც.

- ჟანრი?

-ჟანრი-რომანია, დანარჩენს შემდეგ გეტყვით...
-და ბოლოს, ქალბატონო ლიკა, როგორ ფიქრობთ, ჩვენ დავბრუნდებით?

აქ რამდენი ქართველიცაა, იმდენი საქართველოა. დავდივართ უცხო მიწაზე და გულით ვატარებთ სამშობლოს სიყვარულს... პიესიდან ვიტყვი ,,ჩვენ დავბრუნდებით საკუთარ თავთან დადებული
საიდუმლო შეთანხმებით“... კარგი იქნება ყველა დაბრუნდეს. ვფიქრობ, ზოგი დაბრუნდება, ზოგი არა... ვინც აქ დარჩება, იმან თავისებურად გააკეთოს, რაღაც ქართული. თუნდაც ის, რომ ძილის წინ ქართული ზღაპარი წაუკითხოს შვილს...


ლელა ჭელიძე

newspress-ის ბიურო ამერიკა–კანადაში