ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ კოდექსის განხილვა პარლამენტმა უკვე დაიწყო.

„ნიუსპრესი“ თვითმმართველობის კოდექსის შესახებ გიორგი კობახიძეს ესაუბრა:

ბატონო გიორგი, ბოლო რამდენიმე დღეა ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ კანონპროექტზე ბევრი კრიტიკული აზრი გამოითქვა. საუბრობენ, რომ ეს დოკუმენტი ქვეყნისთვის საფრთხის შემცველია. ერთ-ერთი პირველი ვინც ეს კანონპროექტი გააკრიტიკა, თქვენი პარტიის ლიდერი ნინო ბურჯანაძე იყო. კონკრეტულად რა საფრთხეები შეიძლება გამოიწვიოს მან?

საუბარს ცოტა შორიდან დავიწყებ. ჩვენ, „დემოკრატიული მოძრაობა“, პრობლემას რამდენიმე ნაწილად ვყოფთ. საწყისი პრობლემა ის არის, რომ ქვეყნის ხელისუფლებას დეცენტრალიზაციის სტრატეგია არ შეუმუშავებია. არადა ამაზე მუშაობა დიდი ხნის წინ უნდა დაეწყოთ. ჩვენ უნდა ვიცოდეთ თუ რისკენ მიდის ქვეყანა საბოლოოდ და როგორ ხედავს ხელისუფლება კონცეპტუალურ დონეზე ქვეყნის განვითარებას რეგიონალიზაციისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანიზების მიმართულებით. რადგან ასეთი დოკუმენტი არ შემუშავებულა, შეიძლება ითქვას, რომ თვითმმართველობის შესახებ კოდექსი მყარ ნიადაგზე არ იგებოდა. როგორც იურიდიული, ისე წმინდა პოლიტიკური თვალსაზრისით, დოკუმენტი კრიტიკას ვერ უძლებს და დაბალი პროფესიული ხარისხისაა. რაც შეეხება შემადგენელ ნაწილებს, დავიწყებ რეგიონალიზაციის თემით. აქ არა პირდაპირ, არამედ ირიბად ხდება ქვეყნის რეგიონებად დაყოფა, რეგიონული ინსტიტუტების შემოტანა, რაც მთავარი საფრთხის მატარებელია. როდესაც საქართველოს პატრიარქი ილია მეორე საფრთხეებზე საუბრობდა, სწორედ ამას გულისხმობდა. მან მკაფიოდ აღნიშნა, რომ ცენტრალურ ხელისუფლებასა და რაიონებს შორის არ არის საჭირო შუა რგოლის შექმნაო. სიტყვა შუალედური პატრიარქმა რამდენჯერმე გაიმეორა. ამას იმიტომ ვუსვამ ხაზს, რომ ოპონენტები და ამ დოკუმენტის მხარდამჭერები, ყველა განსხვავებული აზრის მქონეს დემაგოგიურად გვპასუხობენ და გვაბრალებენ, რომ თითქოს ადგილობრივი თვითმმართველობის გაძლიერებისა და მისი სრულყოფის მომხრეები არ ვართ. ეს გამორიცხულია. საერთოდ გამორიცხულია, რომ ოპოზიციურ პოლიტიკურ ორგანიზაციას არ სურდეს ადგილობრივი თვითმმართველობის ჩამოყალიბება და მისი გაძლიერება. რეგიონული ინსტიტუტების ჩამოყალიბება ბევრი საფრთხის შემცველია, მითუმეტეს ისეთი ქვეყნისთვის, რომელსაც ორი რეგიონი გვაქვს დაკარგული. ეს ორი რეგიონი კი ჩვენი ტერიტორიების 20 პროცენტს წარმოადგენს.

არის საფრთხე, რომ კანონპროექტის ასეთი ფორმით დამტკიცების შემთხვევაში დაკარგული რეგიონების რაოდენობა კიდევ გაიზარდოს?


შესაძლებელია, რომ ამ კანონპროექტმა ასეთი სურვილები სხვა რეგიონებშიც გააჩინოს და მსგავსი აქტივობების პროვოცირება მოახდინოს. როგორც წესი, პრობლემა არც ქვეყანას და არც ადამიანს თავს ერთჯერადად არ ატყდება. ის რაღაც ნიადაგზე აღმოცენდება ხოლმე და სწორედ ასეთი ნიადაგია კანონპროექტის ის დებულებები, რომელიც ავტორთა ჯგუფმა წარმოადგინა.

კანონპროექტი ექსპერტებთან, არასამთავრობო სექტორთან ერთად იყო განხილული. გაითვალისწინა თუ არა მთავრობამ მათი შენიშვნები ?


აქამდე არ ითვალისწინებდა. ამ კანონპროექტს არაფერი ეტყობა იმისა, რომ განსხვავებული აზრი იყო გათვალისწინებული. ყველაფერი მდორედ მიედინებოდა. ჩვენ, პარლამენტს მიღმა მყოფი პოლიტიკური ორგანიზაციების წარმომადგენლებს, 30 ნოემბერს კანონპროექტის ავტორებთან პირველი შეხვედრა გვქონდა. ამ დღიდან, სახელისუფლებო წრეებში, უმრავლესობის წრეებში რაღაც მოძრაობები დაიწყო. პატრიარქის განცხადების შემდეგ ეს ყველაფერი გარეთ გამოვიდა და უმრავლესობის რამდენიმე წევრმა ღიად დააფიქსირა, რომ საფრთხეების არსებობის შესახებ შეშფოთებას იზიარებენ და ამ მიმართულებით ქმედითი ნაბიჯები აუცილებლად გადაიდგმება.

არასაპარლამენტო ოპოზიციას კანონპროექტი ბოლო ეტაპზე გაგაცნეს. როგორ ფიქრობთ, რატომ გაჭიანურდა ეს პროცესი, სამინისტროს წარმომადგენლებმა თქვენი მოსაზრებები უფრო ადრე რატომ არ მოისმინეს?


იმიტომ, რომ ჩვენს პოზიციას უფრთხოდნენ. როგორც ჩანს, მათ იცოდნენ ჩვენი დამოკიდებულება და არ უნდოდათ, რომ ეს აზრთა სხვადასხვაობა საზოგადოების სამსჯავროზე დროზე ადრე გამოსულიყო. მათ უნდოდათ, მთელი ქვეყანა ფაქტის წინაშე დაეყენებინათ. ეს აჟიოტაჟი რომ არ ატეხილიყო, თვითმმართველობის შესახებ კანონპროექტს უცვლელად გაიტანდნენ. არავის მინდა დავუკარგო დამსახურება და მინდა ღვნიშნო, რომ თვითონ უმრავლესობაშიც არიან ადამიანები, რომლებიც ამ ყველაფერს არ ეთანხმებიან და თავიანთ პოზიციას აქტიურად აფიქსირებენ. ჩვენი პროტესტი ამ ადამიანების შიდა ბრძოლას დაემატა და განსხვავებული აზრის მქონე ადამიანების პოზიცია უფრო გაძლიერდა.

თუმცა, როგორც ჩანს, ეს ყველაფერი შიგნით ხდებოდა. ბოლო მომენტამდე, უმრავლესობის წევრებიდან კანონპროექტის შესახებ განსხვავებული მოსაზრება არავის გამოუთქვამს.


დიახ, ასე იყო. გარეთ ამის შესახებ ინფორმაცია არ გამოდიოდა.

სანამ პატრიარქმა შესაძლო საფრთხეზე არ ისაუბრა, უმრავლესობაშიც და ოპოზიციაშიც თითქმის ყველა ჩუმად იყო. როგორ ფიქრობთ, პოლიტიკოსების მხრიდან, უფრო ადრე რატომ არაფერი ითქვა იმ საფრთხეების შესახებ, რაზეც დღეს ხმამაღლა საუბრობენ?


„დემოკრატიული მოძრაობა“ პირველი იყო, რომელმაც განგაშის ზარი შემოჰკრა. ჩვენ ვითხოვდით, რომ პარტიები კანონპროექტის განხილვის პროცესში ჩართულები ყოფილიყვნენ. მოგეხსენებათ, რომ საარჩევნო პროცესთან დაკავშირებით პარლამენტში ინტერფრაქციული ჯგუფი იყო შექმნილი, სადაც კონსულტაციებისთვის გვიწვევდნენ. ყოველთვის ვაპროტესტებდით, რომ ჯერ ერთი უნდა ყოფილიყო არა ინტერფრაქციული, არამედ ინტერპარტიული ჯგუფი, რომელიც როგორც საარჩევნო კოდექსზე, ისე თვითმმართველობის კანონთან დაკავშირებითაც იმუშავებდა, რადგან ორივე ერთმანეთზეა მიბმული. თუ როგორი იქნება თვითმმართველობის შესახებ კანონმდებლობა, შემდეგ ლოგიკურად ამაზე კრიალოსანივით უნდა აესხას ის გადაწყვეტილებები, რომლებსაც საარჩევნო კოდექსთან დაკავშირებით მივიღებთ. ამ პოზიციას დიდი ხანია ვაფიქსირებთ, მაგრამ ყურად არ იღებდნენ, მოგეხსენებათ, რომ საპრეზიდენტო არჩევნებიც ძველი კანონმდებლობით ჩატარდა. ახალ ხელისუფლებას ეს კარგად არ ახასიათებს.

თუ თვითმმართველობის შესახებ კანონპროექტი ასეთი სახიფათოა, თქვენი აზრით რატომ უნდა სურდეს ხელისუფლებას მისი მიღება?


მე რამდენიმე ვერსიას ჩამოვთვლი და თქვენმა მკითხველმა აირჩიოს რომელია უფრო საფუძვლიანი. პირველი - ეს შეიძლება მიზანმიმართულად ხდებოდეს და ვიღაც ამ საქმის გაფუჭებას ცდილობდეს. მეორე - დაბალი პროფესიონალიზმი. უცოდინრობა სამწუხაროდ, ჩვენი ქვეყნის ყველა ხელისუფლების დიდი სენია და ამის პრობლემა ახალ ხელისუფლებაშიც არის. მესამე - ეს გახლავთ პარტიული ინტერესი. დაქუცმაცება შეიძლება სახელისუფლებო პარტიების ინტერესებში იყოს. დაშლა და ქსელის გაფართოება, ხელისუფლებაში მყოფ პარტიებს იმის საშუალებას აძლევს, რომ ეს რგოლები თავისი წევრებით მაქსიმალურად შეავსონ, ქვეყნის ბიუჯეტის ხარჯზე მთელს ქვეყანას მოედონ და იმის გარანტიები შექმნან, რომ ყველა დონის არჩევნები მოიგონ. ამ სამი ვარიანტიდან შეიძლება სამივე ვერსია ერთად არსებობდეს, შესაძლოა ორი ერთად იყოს, ან ერთი, მაგრამ არც ერთი კარგად არ ახასიათებს მას, ვინც ამის გამოყენებას ცდილობს.

თქვენი პარტია ეწინააღმდეგება მუნიციპალიტეტების დაშლას. რატომ ხართ ამის წინააღმდეგი?


დიახ მუნიციპალიტეტების დაშლა ხდება. ლაპარაკია იმაზე, რომ ქვეყანაში დღეს არსებული 69 ტერიტორიული ერთეულის ნაცვლად, „რეფორმის“ დასკვნითი სტადიისთვის 300-მდე ტერიტრიული ერთეული უნდა შეიქმნას. ბუნებრივია, ციფრებში არსებული ასეთი სხვაობა ძალიან დიდ კითხვის ნიშნებს აჩენს და მეორე, ეტყობა, ამ პროექტის ავტორებმა კარგად ვერ გაიგეს, თუ რას ნიშნავს დეცენტრალიზაცია. დეცენტრალიზაცია კლასიკური გაგებით ნიშნავს, ცენტრიდან ადგილებზე კომპეტენციების გადაცემას, რესურსების გადაცემას. რესურსებში, ბუნებრივია, ფინანსები და ქონება იგულისხმება. ამის საშუალებით შემდეგ ადგილობრივი პრობლემების ადგილებზე გადაწყვეტა ხდება. ჩვენს შემთხვევაში დეცენტრალიზაცია ეტყობა ზოგს ასე წარმოუდგენია, რაც უფრო დაშლიან და დააქუცმაცებენ საქართველოს ტერიტორიას, მით უფრო შექმნიან იმის შთაბეჭდილებას, რომ ქვეყნის დეცენტრალიზაცია ხდება. ეს ასე ნამდვილად არ არის. კანონპროექტის წარმოდგენილ ვარიანტში, მოცემულია, რომ თუ ქალაქი 15 ათასზე მეტი ადამიანით არის დასახლებული, იმ ქალაქს ცალკე გამოყოფენ და შესაბამის რაიონს რამდენიმე ნაწილად შლიან. ეს საკითხისადმი თვითმიზნური, ახირებული დამოკიდებულებაა. აქ არანაირი გათვლა არ არის გაკეთებული. წარმოდგენილი არ არის, თუ რა მოხდება, როდესაც, მაგალითად, გორის რაიონი დაიშლება ქალაქ გორად და თვითონ ეს ტერიტორია, რომელსაც გორის რაიონი მოიცავდა, 3 ან 4 მუნიციპალიტეტად. ყველაფერი ციფრებში უნდა იყოს დაანგარიშებული. აქ უნდა დაასაბუთონ, თუ რა მაკონსოლიდირებელი საფუძველი არსებობს იმ სოფლებს შორის, რომლებსაც ერთ მუნიციპალიტეტში გააერთიანებ. ჩვენი გადასახედიდან ასეთი რამ არ ჩანს. პირიქით, დაპირისპირების საფუძველი ჩნდება, იმიტომ რომ ქვეყნის ბიუჯეტია მწირი. არა თუ დაყოფის, არამედ ერთიანობის პირობებშიც კი, ბიუჯეტი ადმინისტრაციულ და რაიონის მოწესრიგების მინიმალურ ხარჯებსაც ვერ წვდება. დაყოფის შემთხვევაში ადმინისტრაციული ხარჯი გაიზრდება და ეს უკვე დამატებითი ტვირთია იმ ტერიტორიისთვის, რომელსაც წარმოდგენილი კანონპროექტი შეეხება. ასე რომ, არც ამ მიმართულებით გვაქვს კარგი სურათი. ის საფრთხეები, რომელზეც მოგახსენებდით, რომ დოკუმენტმა შესაძლოა ხელი შეუწყოს სეპარატიზმისკენ სწრაფვის გაღვივებას, არ არის გამორიცხული, სოფლების დონეზეც გაჩნდეს. ვიმეორებ, თუ მწირი რესურსიდან გამომდინარე, სხვადასხვა სოფლებს შორის დაპირისპირება იქნება, ეს შემდეგ აუცილებლად გადაიზრდება პოლიტიკური საკითხების წინ წამოწევაში და ქვეყანას სერიოზულ პრობლემებს შეუქმნის.

ბატონო გიორგი, თქვენი აზრით, ამ ეტაპზე რამდენად აუცილებელია მმართველობის დეცენტრალიზაცია?


დეცენტრალიზაცია აუცილებელია. ამის გარეშე დემოკრატიული სახელმწიფოს აშენება წარმოუდგენელია. იმ საკითხებზე, რომლებიც შეიძლება სოფლის და რაიონის დონეზე მოგვარდეს, ცენტრალური ხელისუფლება არც უნდა მოცდეს. მაგრამ როგორც მოგახსენეთ, ეს სხვა გზებით და სხვა საშუალებებით ხდება.

რეგიონული განვითარების მინისტრმა განაცხადა, რომ თვითმმართველობის შესახებ კანონპროექტი საფრთხის შემცველი არ ყოფილა, თუმცა უმრავლესობასა და მთავრობაში მიდიოდა კონსულტაციები და რამდენიმე ნორმა გადაიხედაო. მანვე თქვა, რომ როდესაც პარლამენტის სხდომაზე კანონპროექტის განხილვა გაგრძელდება, უფრო დახვეწილი ვარიანტი იქნება წარმოდგენილიო


მინისტრის განცხადება აღიარებაა იმისა, რომ ხარვეზები არსებობდა. იმასაც გამოცდილება სჭირდება, რომ ცოტა უფრო ღირსეულად აღიარო შეცდომა. თუ პრინციპულად დარწმუნებული ხარ შენი პოზიციის სისწორეში და იმიტომ იხევ უკან, რომ ზეწოლას ვერ გაუძელი, მაშინ არ იმსახურებ იმ პოზიციაზე ყოფნას, რომელზეც ხარ, მაგრამ რახან უკან იხევ, ესე იგი მთლად დამაჯერებელი არ არის შენი პოზიცია.

ჩვენ ბოლომდე ვიბრძოლებთ, რომ ეს კანონპროექტი გავაკეთილშობილოთ მაინც, თუ იმას ვერ მოვახერხებთ, რომ ამ კანონის განხილვა შევაჩეროთ და პროცესი თავიდან დავიწყოთ.


სოფო ჩიხლაძე
საინფორმაციო სააგენტო ,,ნიუსპრესი“